Het credo van KONNECT luidt: experimenteren om te leren. We kijken mee met samenwerkingen tussen mkb en onderwijs in het Noorden om te zien wat er goed gaat en wat er beter kan. Naast onze eigen experimenten, nemen we ook een kijkje ‘buiten de deur’, bij andere samenwerkingsprojecten uit de regio. Tegen welke uitdagingen lopen zij aan en welke wijze lessen, tips en adviezen hebben zij voor ons? Dit keer spraken we met Hans Praat van de Smart Industry Hub (SIH). 

Wat is jouw rol binnen de SIH?

“Als kwartiermaker heb ik de SIH opgezet samen met een andere projectmanager. Ik houd me vooral bezig met de strategie en hij met de operatie. Hiervoor werkten we aan een koploperproject — ‘regional smart factories’ — om de industry 4.0. te verkennen. De informatie over digitalisering van productieprocessen die we daar hebben opgedaan, rollen we nu uit binnen de SIH.”

Hoe zou je het doel van de SIH omschrijven?

“Het doel is heel simpel: met de SIH willen we industriële mkb-bedrijven, ook wel productiebedrijven, ondersteunen op het gebied van digitalisering. Het gaat om slim produceren en van een traditioneel productiebedrijf uitgroeien tot een smart factory. We proberen bedrijven de noodzaak hiervan te laten inzien en tools te bieden waarmee zij stappen kunnen zetten in hun transformatie. In tegenstelling tot een innovatieproject met alleen maar koplopers, willen wij binnen de SIH zoveel mogelijk bedrijven mobiliseren rondom digitalisering. De opzet was om 275 bedrijven mee te krijgen en daarna te blijven opschalen.”

Dat klinkt als een enorm doel. Hoe begonnen jullie en wat was de werkwijze?

“We begonnen met het uitwerken van een concept rondom digitalisering, verdeeld over negen transities. Qua thema’s kun je denken aan datagebruik, onderhoud en smart producten. Maar het belangrijkste is dat we een assessment hebben ontwikkeld op basis van tien jaar werk en ervaring met smart factory projecten. Dit assessment — dat 18 onderwerpen, 35 vragen en ruim 100 bladzijdes telt — is een soort meetlat om te testen waar bedrijven staan in het digitaliseringsproces. Enerzijds werkt het assessment als een eye opener — een manier om scherp te stellen waar het bedrijf actie moet ondernemen — en anderzijds bevat het informatie over digitalisering en welke transformatieroutes een bedrijf kan doorlopen. Vanwege de complexiteit, zijn er speciale assessors aangesteld, die een training hebben doorlopen om het assessment af te nemen.”

“Idealiter bespreken we de uitkomsten van het assessment en de mogelijkheden met het betreffende MT, wat interne discussies oplevert binnen het bedrijf — een goed teken, want zo zien we dat mensen aan het denken worden gezet. Vervolgens bieden we verschillende vormen van kennis en ondersteuning, zoals masterclasses en workshops. Dit is onderdeel van de funnel die bedrijven bij de SIH doorlopen. Sommige diensten zijn populair gebleken en andere helemaal niet. Dat had ook te maken met dat het project startte toen corona uitbrak. Digitalisering is ontzettend belangrijk, maar het blijft toch iets dat door bedrijven op de lange baan wordt geschoven als er andere prioriteiten zijn. Het was daarom best een uitdaging om tot hen door te dringen. Opnieuw is het assessment hier onze redding geweest — dit bood aanleiding en voeding om in gesprek te gaan met het mkb.”

SIH wordt door velen gezien als een succes. Wat beschouwen jullie als de voornaamste successen?

“Dat bedrijven meedoen! En dat ze producten hebben die nuttig voor ze zijn, want daar gaat het uiteindelijk om. Het is goed dat bedrijven focus aanbrengen op het gebied van digitalisering en dat wij ze daarin hebben kunnen stimuleren. Dit ging echter niet zonder slag of stoot: we hebben een consortium van twaalf partijen, van brancheorganisaties tot onderwijsinstellingen en eerstelijns, en het was een heel avontuur om daarmee een ecosysteem te vormen. Iedereen heeft deeltaken en een eigen agenda — logisch, maar probeer dat maar eens gestroomlijnd te krijgen. SIH is, nogmaals, geen innovatieproject maar een skills project. Ik heb geleerd dat het operationele proces bij skills projecten heel zwaar weegt; je moet dit proces formatteren, wat lastig is met een groot consortium. Om dat voor elkaar te krijgen, hebben we veel moeten praten, veel moeten overleggen en veel mensen uit verschillende organisaties getraind om het assessment af te nemen.”

We horen vaker dat de grootheid van projecten een uitdaging is. Was dat bij SIH ook het geval?

“Zeker, maar tegelijkertijd was het doel juist om een grote groep te bereiken. Ook — en misschien wel vooral — de bedrijven die verder van ons af stonden, niet alleen de usual suspects. Het is interessant om door de weerstand van bedrijven heen te breken, individuele begeleiding te bieden en ondertussen te blijven opschalen.”

Hoe hebben jullie dat bereikt?

“Vooral via LinkedIn-campagnes hebben we meer bedrijven kunnen betrekken. Veel communiceren, herhalen en een beetje drammen. Ook via de achterban van partijen uit het consortium, zoals Ynbusiness, IBDO en GroBusiness. Het helpt dat onze werkwijze — het assessment — een concreet product is, dat we overal kunnen uitrollen en waarmee we een zo groot mogelijke groep kunnen bedienen met maatwerk. Daarnaast fungeert het als documentatie; het is overdraagbaar en waarborgt zo ook de continuïteit.”

Zijn er nog knelpunten waar jullie tegenaan liepen? Of wat zijn de lessons learned?

“Als ik het project opnieuw zou mogen doen, zou ik veel hetzelfde doen, maar met een kleiner uitvoerend team en meer fulltimers — dat scheelt overleggen en overdracht. Ook zou ik meer tijd willen hebben. We zijn nu drie jaar bezig, dat is best kort, zeker gezien de pandemie en de aanloopperiode die nodig is om bedrijven mee te krijgen. We waren denk ik te ambitieus in het noemen van het aantal beoogde bedrijven, want hoe meer bedrijven je wilt betrekken, hoe meer tijd je nodig hebt.”

Heb jij tot slot nog adviezen voor andere samenwerkingsprojecten in het Noorden?

“Dit klinkt wellicht obvious, maar vergeet niet wat je doel is. Je kan je heel druk maken om het consortium, maar het doel is natuurlijk om bedrijven te ondersteunen. Vaak zie je dat doel en middel door elkaar heen lopen, wij hebben dit echt uit elkaar moeten trekken. Zorg ook dat je je energie, die gelimiteerd is, goed inzet. Het helpt om voorbeelden te laten zien van succesverhalen als je bedrijven over de streep wilt trekken. En uiteindelijk zijn er altijd een paar drivers nodig in een programma — fanatiekelingen die er écht voor gaan.”